Στα πλαίσια του άξονα 6 του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος (Π.Ε.Π.) Κεντρικής Μακεδονίας (που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση), μέσω του οποίου θα χρηματοδοτηθούν ολοκληρωμένα προγράμματα ανάπτυξης του αγροτικού χώρου με στόχο την μείωση της απομόνωσης των αγροτικών ορεινών περιοχών, την ανάδειξη των τοπικών πλεονεκτημάτων και την δημιουργία βιώσιμων συνθηκών για τους τοπικούς πληθυσμούς, εντάσσεται και το ολοκληρωμένο πρόγραμμα ανάπτυξης του ορεινού όγκου του Ανατολικού Βερμίου.
Η υλοποίηση των έργων του Ολοκληρωμένου αυτού προγράμματος:
Θα αξιοποιεί τις αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής.
Θα δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για ενίσχυση των εισοδημάτων των κατοίκων της και για μεγέθυνση των οικονομικών πόρων που εισρέουν στην περιοχή.
Θα σέβεται τις ιδιαιτερότητες που την χαρακτηρίζουν.
Θα λειτουργεί συμπληρωματικά με τις άλλες δράσεις που υλοποιούνται ή σχεδιάζονται και αποσκοπούν στην ανάπτυξη της περιοχής ειδικότερα και του Νομού Ημαθίας γενικότερα.
Η διαμόρφωση του Ολοκληρωμένου Προγράμματος Ανάπτυξης Ορεινού Όγκου Ανατολικού Βερμίου, αναφέρεται στην εκπόνηση μελέτης με την μορφή ενός ολοκληρωμένου Επιχειρησιακού Σχεδίου σε συγκεκριμένο γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής που καθορίζεται από σχετική απόφαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του Π.Ε.Π. Κεντρικής Μακεδονίας. Η επιλογή της περιοχής αυτής, όπως έχει προκύψει μέσα από ένα σύνολο χωροταξικών κριτηρίων επιλογής από πλευράς της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, περιλαμβάνει: α) τα Δημοτικά Διαμερίσματα (Δ.Δ.) Καστανέας, Γεωργιανών, Κουμαριάς, Κ. Βερμίου, Ράχης, Τριποτάμου και Ασωμάτων του Δήμου Βέροιας, β) το Δ.Δ. Φυτειάς, του Δήμου Δοβρά, και γ) το σύνολο του Δήμου Νάουσας πλην της πόλης Νάουσας, όπου θα μελετηθούν παρεμβάσεις εκτός των αναγκαίων υποδομών της πόλης Νάουσας οι οποίες δεν είναι επιλέξιμες στο ολοκληρωμένο σχέδιο αγροτικής ανάπτυξης.
Την περιοχή διαρρέουν οι ποταμοί: Τριπόταμος (που διασχίζει την πόλη Βέροια) Αράπιτσα (που διασχίζει την πόλη Νάουσα), καθώς επίσης και πλήθος πηγών και υδρορεμμάτων που καταλήγουν στον Αλιάκμονα.
Οι δρόμοι επικοινωνίας με την Θεσσαλονίκη και τους όμορους Νομούς είναι ο οδικός άξονας της Εγνατίας οδού, τόσο με τον άξονα Βέροια – Κλειδί όσο και με τον άξονα Βέροια - Κοζάνη, το επαρχιακό δίκτυο Βέροιας - Νάουσας - Έδεσσας και το Σιδηροδρομικό δίκτυο Αθηνών - Πλατέος - Θεσσαλονίκης και Κοζάνης - Θεσσαλονίκης. Η απόσταση από το αεροδρόμιο ”Μακεδονία” της Θεσσαλονίκη είναι 94 Km, από το λιμάνι 80 Km και από τους Ευζώνους 108 Km.
Οι χρήσεις γης στην περιοχή διακρίνονται κυρίως σε δάση (47,6%), σε βοσκότοπους (37,9%) και σε γεωργική γη (10,3%). Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των δασικών εκτάσεων ποικίλει, σε Δημοτικά-Κοινοτικά, Μοναστηριακά, διακατεχόμενα, ανταλλάξιμα και ιδιωτικά δάση, ενώ στην περιοχή είναι συγκεντρωμένη η περισσότερη κτηνοτροφία του Νομού Ημαθίας
Στην περιοχή παρέμβασης έντονη είναι η παρουσία του αγροτικού τομέα, με κυρίαρχη καλλιέργεια τα ροδάκινα και τα μήλα, ενώ ιδιαίτερα δυναμική είναι η πορεία των κερασιών και του οίνου. Παράλληλα, σημαντική είναι η συμβολή της μεταποίησης, κυρίως με την κλωστοϋφαντουργία στην περιοχή της Νάουσας και την εμπορία και τυποποίηση νωπών φρούτων, ενώ τα τελευταία χρόνια διαρκή αύξηση παρουσιάζει ο τουρισμός, κυρίως στις εναλλακτικές του μορφές (αγροτουρισμός, αθλητικός τουρισμός, θρησκευτικός τουρισμός, κλπ.)
Αναπτυξιακές δυνατότητες
Η περιοχή του Ανατολικού Βερμίου χαρακτηρίζεται από την φυσική της ομορφιά, τους πόλους έλξης τουριστικού ενδιαφέροντος που διαθέτει και την ύπαρξη υποδομών εξυπηρέτησης, οι οποίες όμως δεν επαρκούν για την κάλυψη των αυξημένων πλέον αναγκών. Το χαρακτηρισμένο ως ”περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους” άλσος του Αγίου Νικολάου με τις παρεμβάσεις ανάδειξής του οι οποίες αποτελούν πρότυπο σεβασμού προς το φυσικό περιβάλλον βραβευμένο από την Ε.Ε., τα δύο χιονοδρομικά και αθλητικά κέντρα του Σελίου και των 3-5 Πηγαδιών και το ορειβατικό μονοπάτι Ε4 έχουν ήδη αποτελέσει την βάση της έως σήμερα προσπάθειας ανάπτυξης του τουρισμού. Σε συνδυασμό με τους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους που βρίσκονται στα όρια της περιοχής παρέμβασης, όπως η Βεργίνα, οι Μακεδονικοί Τάφοι των Λευκαδίων και η σχολή του Αριστοτέλους, τα βυζαντινά μνημεία, όπως οι εκκλησίες και τα μοναστήρια που υπάρχουν διάσπαρτα κυρίως στην περιοχή της Βέροιας, τα μνημεία θρησκευτικού ενδιαφέροντος όπως η Παναγία Σουμελά, και με δεδομένη την μικρή απόσταση από σημαντικά πληθυσμιακά κέντρα και την ευκολία πρόσβασης που προσφέρει η Εγνατία Οδός, προδιαγράφεται μια ευοίωνη περαιτέρω αναπτυξιακή πορεία.
Η οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή παρέμβασης βασίζεται στην γεωργία, με προϊόντα ποιοτικά, όπως τα φρούτα και το κρασί, και προϊόντα Π.Ο.Π. όπως τα ροδάκινα και τα μήλα Ναούσης και τα κεράσια Ροδοχωρίου, και την μεταποίηση, με κυρίαρχη την θέση της κλωστοϋφαντουργίας, κυρίως γύρω από την Νάουσα και την τυποποίηση και εμπορία νωπών φρούτων. Σε συνδυασμό μάλιστα με τις δυνατότητες περαιτέρω αξιοποίησης του δασικού πλούτου μπορούν να δημιουργήσουν συνθήκες ανάπτυξης και να συνδράμουν αποφασιστικά στην αναστροφή της σημερινής φθίνουσας πορείας.
Η μελέτη μάλιστα του εξωτερικού οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, μπορεί να προσδώσει μερικά ακόμη σημεία αισιοδοξίας, όπως η συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση δραστηριοτήτων εναλλακτικού τουρισμού, που τόσο ταιριάζουν στα χαρακτηριστικά του Ανατολικού Βερμίου, η ανάπτυξη των αγορών γεωργικών προϊόντων στην Βαλκανική και στην Ανατολική Ευρώπη (κύρια στην Ρωσία και την Πολωνία) και η αυξανόμενη ζήτηση για προϊόντα υγιεινής διατροφής, που θα αποτελέσουν οδηγούς στην προσπάθεια χάραξης πολιτικής στον τομέα του τουρισμού και της γεωργίας.
Προβλήματα
Θα πρέπει να τονιστεί η ύπαρξη δυσχερειών στην γεωργία με τις συχνά απηρχαιωμένες μεθόδους παραγωγής και διάθεσης και την ελλιπή προβολή των πλεονεκτημάτων των τοπικών γεωργικών προϊόντων, στην μεταποίηση, με την έλλειψη δομών στήριξης και πληροφόρησης και την ελάχιστη ανάπτυξη των βιοτεχνιών παραγωγής παραδοσιακών τοπικών προϊόντων, καθώς και η δασική εκμετάλλευση, με την απουσία φύλαξης και ενεργειών ανάδειξης και αξιοποίησης του δασικού πλούτου, ενώ τέλος θα πρέπει να τονιστεί και η σταδιακή υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων αφενός λόγο του περιορισμού του εισοδήματος τους και αφετέρου λόγο της απουσίας κάποιων βασικών υποδομών, κυρίως στις ορεινές κοινότητες, με τα ελλιπή δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης και τα πεπαλαιωμένα και προβληματικά αγροτικά ιατρεία.
Παράλληλα, αδυναμίες παρατηρούνται και στην τουριστική βιομηχανία στην περιοχή, η ύπαρξη των οποίων προκαλεί σημαντικά προβλήματα, όπως η κακή κατάσταση του οδικού δικτύου κυρίως στους ορεινούς οικισμούς, η έλλειψη επιπλέον κλινών και υποδομών εστίασης και η απουσία συνεργασίας των εμπλεκομένων στον τουρισμό, που αποτελούν τροχοπέδη για το μέλλον.
Με βάση τις δυνατότητες και τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της περιοχής παρέμβασης και την γενική στρατηγική που έχει ήδη αναφερθεί, μπορούν να καταγραφούν οι άξονες προτεραιότητας του ολοκληρωμένου προγράμματος ως εξής, με τα μέτρα που περιλαμβάνει ο κάθε άξονας:
Στον σχεδιασμό του προγράμματος αυτού ακολουθείται η πολιτική των ολοκληρωμένων παρεμβάσεων, οι οποίες αποτελούν μια νέα προσέγγιση και συνδυάζουν τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα με παρεμβάσεις του δημόσιου τομέα σε όλα τα επίπεδα ζωής των κατοίκων (παραγωγική βάση, ποιότητα ζωής, υποδομές, περιβάλλον κ.α.) Αυτό οδηγεί την μικροπεριφέρεια αναφοράς στην δημιουργία μιας ανταποδοτικής οικονομίας με ισχυρούς δεσμούς στην ανεξαρτησία των επιχειρήσεων, τόσο σε τοπικό, όσο σε περιφερειακό, αλλά και σε εθνικό επίπεδο, ενισχύοντας την επιχειρηματικότητα και μακροπρόθεσμα την ανταγωνιστικότητα των τοπικών οικονομικών μονάδων. Επιπρόσθετα, με τον συνδυασμό αυτό που θα πραγματοποιηθεί στις ιδιωτικές και τις δημόσιες επενδύσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διασφαλίζει βραχυπρόθεσμα την μεγέθυνση των παραγομένων κοινωνικών και οικονομικών αποτελεσμάτων σε τοπικό επίπεδο αλλά και μακροοικονομικά την δημιουργία μιας αλυσίδας από θετικές αντιδράσεις πολλαπλασιαστικών αποτελεσμάτων.
Το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του προγράμματος αυτού προβλέπει την ολοκλήρωση μιας μελέτης με την μορφή Επιχειρησιακού Σχεδίου Ανάπτυξης της συγκεκριμένης περιοχής, που θα εξειδικεύει το σύνολο των προτεινόμενων έργων τόσο των ιδιωτικών επενδύσεων όσο και των επενδύσεων στις απαραίτητες υποδομές. Η προκήρυξη των έργων σε τοπικό επίπεδο προβλέπεται ότι θα πραγματοποιηθεί στα μέσα του έτους2002 με παρεμβάσεις στο σύνολο του παραγωγικού δικτύου δηλαδή και στην γεωργία και κτηνοτροφία και στην μεταποίηση- οικοτεχνία- χειροτεχνία και στις υπηρεσίες και τον εναλλακτικό τουρισμό. Τέλος όλες αυτές οι ιδιωτικές επενδύσεις πρόκειται να συμπληρωθούν από επενδύσεις στις υποδομές που θα βοηθήσουν στην συνολική ανάπτυξη της περιοχής.
1. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ
ΜΕΤΡΑ |
ΔΡΑΣΕΙΣ |
ΠΡΟΫΠΟ- |
---|---|---|
1.1 Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων | 1. Επενδύσεις σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις |
2.289.068 |
2. Παροχή βασικών υπηρεσιών προς τον αγροτικό πληθυσμό |
44.020 |
|
3. Δράσεις προώθησης και προβολής της τοπικής γεωργικής παραγωγής |
225.972 |
|
1.2 Βελτίωση υποδομών ενίσχυσης του αγροτικού τομέα | 1. Βελτίωση αγροτικής οδοποιίας |
381.511 |
2. Βελτίωση των υποδομών διαχείρισης των γεωργικών υδάτινων πόρων |
851.062 |
|
3. Έγγειες βελτιώσεις |
410.860 |
2. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΩΝ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ
ΜΕΤΡΑ |
ΔΡΑΣΕΙΣ |
ΠΡΟΫΠΟ- |
---|---|---|
2.1 Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας για την στήριξη της μεταποίησης γεωργικών προϊόντων και της βιοτεχνίας – οικοτεχνίας | 1. Αξιοποίηση της πρωτογενούς παραγωγής |
1.526.045 |
2. Βιοτεχνίες – χειροτεχνίες |
440.000 |
|
3. Βελτίωση της συγκομιδής, εμπορίας και μεταποίησης δασοκομικών προϊόντων |
352.164 |
|
4. Δράσεις προώθησης και παρουσίασης τοπικών προϊόντων |
176.085 |
3. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΚΑΙ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
ΜΕΤΡΑ |
ΔΡΑΣΕΙΣ |
ΠΡΟΫΠΟ- |
---|---|---|
3.1 Ενίσχυση των υποδομών του τουριστικού τομέα | 1. Αναπλάσεις ορεινών οικισμών |
1.144.534 |
2. Ανάδειξη αρχιτεκτονικών στοιχείων της υπαίθρου |
352.164 |
|
3. Βελτίωση τουριστικών διαδρομών |
2.450.477 |
|
3.2 Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας | 1. Αγροτουριστικά καταλύματα |
2.480.176 |
2. Ενίσχυση εναλλακτικών μορφών τουρισμού |
440.000 |
|
3. Κέντρα εστίασης και αναψυχής |
440.000 |
|
4. Ενθάρρυνση και υποστήριξη τουριστικών δραστηριοτήτων |
132.326 |
|
5. Σχεδιασμός και εκτύπωση τουριστικών οδηγών |
58.694 |
4. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΜΟΝΙΜΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ
ΜΕΤΡΑ |
ΔΡΑΣΕΙΣ |
ΠΡΟΫΠΟ- |
---|---|---|
4.1 Δράσεις για την βελτίωση της ποιότητας ζωής | 1. Βασικές υπηρεσίες για την αγροτική οικονομία και τον τοπικό πληθυσμό |
82.172 |
2. Δίκτυα ύδρευσης – αποχέτευσης |
249.450 |
|
3. Βελτίωση πρόσβασης και σύνδεσης |
851.063 |
|
4.2 Ειδικές δράσεις στήριξης της απασχόλησης | 1. Ανάπτυξη ανθρωπίνου δυναμικού |
234.776 |
2. Στήριξη της απασχόλησης |
645.635 |
Από την υλοποίηση του Ολοκληρωμένου Προγράμματος αναμένεται η δημιουργία 123 θέσεων εργασίας, τόσο κατά την περίοδος κατασκευής των έργων (65 θέσεις) όσο και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις που θα δημιουργηθούν (58 θέσεις), ενώ θα διατηρηθούν 80 θέσεις εργασίας και θα επιδοτηθούν 32 θέσεις απασχόλησης. Θα δημιουργηθούν 20 τουλάχιστον νέες επιχειρήσεις, θα γίνουν 34 σχέδια βελτίωσης και μία ολοκληρωμένη παρέμβαση βελτίωσης βοσκοτόπων, θα κατασκευασθούν 17,5 χλμ αγροτικών δρόμων και 64 χλμ. κοινοτικών και δημοτικών οδών, ενώ θα δημιουργηθούν ή θα βελτιωθούν 23.500 μέτρα δικτύου ύδρευσης και άρδευσης, με παράλληλη αύξηση των δυνατοτήτων αποθήκευσης νερού κατά 70%. Τέλος, θα αναπλαστεί ένας ολόκληρος οικισμός και θα γίνουν παρεμβάσεις διαμόρφωσης σε 3 ιστορικά κτίρια και σε δύο σημεία μεγάλου ενδιαφέροντος.